Groter

In de afgelopen jaren, sinds het instorten van de bijen populatie, wordt er veel gewezen naar de pesticiden industrie en de landbouw als (mede) veroorzakers hiervan. Onmiskenbaar draagt het gebruik van pesticiden niet bij aan een gezond milieu voor de bijen en andere dieren.

Om even naar de bijen terug te gaan, wat is onze rol als imkers hierin geweest?

In de afgelopen eeuw wordt er in de imkerij veel gebruikt gemaakt van kunstraat. Kunstraat word gemaakt van bijen was die tot platen worden verwerkt. De meest gebruikten hebben een raatmotief ingeperst. De bijen gebruiken dit om hun raten op uit te bouwen, ze hanteren hier de maatvoering  5,7 mm zoals de voor geperste raten geven.  Deze maatvoering is echter niet de normale maatvoering die de bijen hanteren.

Zo’n honderd jaar geleden was er in België een Professor Baudoux. Hij kreeg de gedachte “grote cellen, grote bijen, veel honing”. Professor Baudoux ging er van uit dat grotere bijen, ook sterkere bijen zou opleveren. Groter is beter, is meer. Helaas een nog steeds gehanteerde gedachte gang. Deze professor introduceerde de kunstraat met een maatvoering van (57 mm). Deze maatvoering heeft sinds de jaren twintig van de vorige eeuw de boventoon gevoerd.

Het nadeel

Deze overgang naar een kunstmatige maatvoering is vermoedelijk de eerste steen geweest in het drama in de bijenwereld die zich nu afspeelt. Bijen hanteren normaal een maatvoering van 4.9 mm voor hun cellen. Dat klopt met de raat die ik thuis heb hangen. Omdat ik een soort van biologisch dynamisch imker, gebruik ik geen kunstraat meer, en hang alleen lege ramen in. De bijen bouwen deze zelf uit, en vallen daarbij terug op hun biologische maatvoering.

Naast een kleinere cel, bouwen bijen van nature ook de raten dichter op elkaar dan de raten nu in de kasten zitten. Nu is de afstand van kern tot kern 37mm, in de vrije natuur 32mm. Deze dichtere bebouwing heeft tot gevolg dat de temperatuur stijgt in het broednest, en daarmee ook de incubatietijd van het broed verkort wordt. Met name bij het werksterbroed is dit doorslaggevend.

Wat we in dit tabel zien is de broedtijd van de bij, en die van de varroa mijt.

Op de 8^e dag van het broed van de bij, wordt de cel gesloten. Vlak daarvoor kruipt de moedermijt de cel van de werkster of de dar in. Na 2 dagen legt zij haar eerste ei, waar een mannetjes mijt uit voortkomt. Na 8 dagen loopt het 1^e ei van de mijt uit, de dagen daarna volgen zijn zusters. Nog tijdens het verblijf in de cel worden de zusters door hun broer bevrucht.

Door de verkorte incubatietijd van de bijen in hun biologisch opgebouwde raten, kan de mannetjes mijt maar een van zijn zusters bevruchten. Want de werkster bij loopt op de 20/21^e dag uit. Bij een verkorte incubatietijd loopt de werkster op de 20e dag uit, een mannetjes mijt zou dan al niet meer er aan toekomen om zijn zusters te bevruchten.

Het darrenbroed heeft dan nog 2 extra dagen te gaan waarin een vrouwtjes mijt bevrucht kan worden. Aangezien er aanmerkelijk meer werksterbroed wordt gelegd dan darrenbroed, en van de laatste ook een kortere periode broed wordt gelegd worden de mogelijkheden voor de mijt dus beperkt. Uitgaande van een verkorte incubatietijd van 1 dag.

De bijen over laten gaan van een 10 raams naar een 11 raams (=32mm) broedkamer lijkt dan ook bij te kunnen dragen aan het tegengaan van de varroa mijt. De bijen zelf de maatvoering laten bepalen door geen voorgeperste kunstraat in te hangen zou de bijen de mogelijkheid bieden om een voor hun natuurlijk nest op te bouwen, met alle voordelen voor hun gezondheid.

In een volgend artikel meer over onze rol als imker en mensen bij de gezondheid van de bijen.

Jurre van den Bosch